Çam tomurcuğu veya çam iğnesi çayı muhtemelen aramızdaki birçok insanın yeni duyduğu bir şey değil. Ama hiç ladin veya köknar iğnesi çayı ya da ardıç çayı içtiniz mi? Kışın bitki yetişmediği zamanlarda iğne yapraklı hammaddeleri stoklamak iyi bir fikir gibi görünüyor Bu özellikle vücudunuza vitamin takviyesi yapmak veya öksürdüğünüzde bedeninize yardımcı olmak istediğinizde faydalı olacaktır. Kozalak çayının çok değerli başka özellikleri de var ve yapımı her zamanki favori çayınızdan daha uzun sürmez. İşte kozalaklı ağaçların nasıl hasat edileceği, kozalakların çay için nasıl hazırlanacağı ve faydaları hakkında bilmeniz gerekenler.
Hangi Kozalaklı Ağaçlar Çay İçin Kullanılabilir?
İğne yapraklı çaylar genellikle iğne yapraklı bitkilerden ve bazen de köknar, ladin ve çam ağaçlarının tomurcuklarından yapılır. Sarıçamı (Pinus sylvestris) tanımak son derece kolaydır çünkü dikenleri 4-8 cm uzunluğundadır ve dalları ikişerli “demetlerle” çevrilidir. Ladin (Picea) ve göknar (Abies) daha kompakt, daha gür dallara sahiptir ve kısa iğneler dalları yoğun bir şekilde kaplar. Norveç ladini (P. abies), mavi ladin (P. pungens), beyaz ladin (P. glauca), beyaz göknar (A. concolor), balsam göknarı (A. balsamea) ve asil göknar (A. procera) dahil olmak üzere çeşitli ladin ve göknar türlerinin dikenleri çay yapmak için uygundur.
Ardıç (Juniperus communis) çayı da yapabilirsiniz. Ancak iğnelerden ziyade “meyvelere” yani olgun mavi kozalaklara ihtiyaç duymanız yüksek bir ihtimaldir. İnsanlar bu çayı daha çok tıbbi amaçlarla içerler. Bununla birlikte, belirli bir rahatsızlığınız olmadığı sürece ikinci bir fincan size zarar vermez.
Karaçam (Larix decidua), Douglas köknarı (Pseudotsuga menziesii) ve batı baldıranı (Tsuga heterophylla), iğnelerini (bazı yabancı kaynaklara göre) çay için kullanabileceğiniz sıra dışı kozalaklı ağaçlardır. Genellikle insanlar bu çayları kabuklarından demler ve çeşitli tıbbi amaçlar için kullanırlar. Bazılarının güçlü etkileri vardır. Bunun yanında faydaları ve diğer özellikleri hakkında çok az bilgi vardır. Bu bitkileri düzenli bir fincan çay için kullanmak istiyorsanız, bitkileri daha geniş bir şekilde incelemeli ve doktorunuza danışmalısınız.
Hangi Kozalaklı Ağaçlar Uygun Değildir?
İğneli bitkilerin hepsi kozalak çayı için uygun değildir. Doğru iğne yapraklı ağaçları veya çalıları tespit ettiğinizden mutlaka emin olmalısınız. Bazı ülkelerde bunu yapmak nispeten kolaydır çünkü çay için kullanılan kozalaklı ağaç türlerinden sadece birkaçı ormanlarda doğal olarak yetişir. Yine de bitkileri doğru tanımak için bazı rehberlere ihtiyacınız olabilir. Arka bahçenizden iğne yapraklı bitkiler topluyor veya yakınlarınızdan alıyorsanız, şunu bilmelisiniz:
- Kontamine olabilirler. Seralarda süs amaçlı yetiştirilen kozalaklı ağaçlar şehir kirliliğini toplar. Bunun yanı sıra bahçıvanlar bitkileri zararlılardan ve hastalıklardan korumak için sık sık böcek ilacı püskürtmektedir.
- Porsuk oldukça zehirli olduğundan çay için kullanılmamalıdır. Dalları ladin veya köknara benzeyen, ancak kırmızı-turuncu meyveler taşıyan, yaprak dökmeyen, dikenli bir çalıdır.
- Tarlalardan elde edilen sedir dikenleri de fincanınızda ” bulunmamalıdır”. Birçok sedir türü büyük miktarlarda tüketildiğinde toksik bileşikler içerir.
- Ardıç iğnelerinden çay yaparken dikkatli olun. Bazıları ardıç iğnelerinin çay yapmak için zararsız olduğunu iddia etse de iğne yapraklı bitkilerden yapılan çayın etkileri hakkında sadece birkaç bilimsel makale yayınlanmıştır. İğne yapraklı bitkiler, aynı meyveler gibi böbrekler ve sindirim sistemi üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Böyle bir çay içmeyi tercih ederseniz, aşırıya kaçmayın ve doktorunuza danışın.
- Eğer dikenli bitkileri toplamak için dışarı çıkmaya üşeniyorsanız ve iç mekan bitkileri arıyorsanız, hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. İç mekan bitkisi Araucaria’yı (ladine benzeyen, yaprak dökmeyen dikenli bir bitki) da kullanamazsınız. Bu bitki hafif derecede zehirlidir.
Kozalak Çayı için Hammaddeler Nasıl ve Ne Zaman Toplanır?
Kozalaklı ağaçların çoğunun iğnelerini tüm yıl boyunca toplayabilirsiniz. Ancak bunları genellikle diğer bitkilerin az olduğu sonbahar ve kış aylarında toplamak iyi bir tercihir.
Çam tomurcukları erken ilkbaharda (Şubat-Mart) henüz filizlenmeden ve şişme evresindeyken toplanır. Yeterince yaşlı ağaçlardan (en az on yaşında) alt veya yan dallardan toplanmalıdır. İğneleri kışın dalları olmadan toplayın, yıkayın ve kullanana kadar karda veya soğuk bir odada kağıt üzerinde saklayın.
Ladin ve köknar iğneleri dallarla birlikte toplanır. Ağacı parçalamadan veya zarar vermeden dallardan birkaç santimetre uzunluğundaki küçük uçları kesmek için dikkatli bir şekilde makas kullanın. Yumuşak, yeşil köknar veya ladin filizlerini ilkbaharda toplamakta fayda vardır. Ladin filizi çayı yapmak için filizleri hafta boyunca taze olana kadar tüketin.
Ardıç meyvelerini sonbaharda topl Ancak kozalaklar zaten ortadan “kaybolmadığı” için ilkbahar gelene kadar kadar kışın toplamak kötü bir fikir değildir.
Tüm kozalakları taze olarak kullanın veya kurutun Ayrıca ardıç meyvelerini veya kozalak filizlerini dondurabilirsiniz.
Kozalak Çayının Faydaları
Kozalak çayının aroması tek başına sizi sakin ve rahatlamış hissettirecektir. Tadı genellikle hoştur ve taze narenciye notaları barındırır.
Kozalak çayının sağlık açısından birçok faydası vardır. Ağrıyı dindirmekten yaşlanmayı durdurmaya, soğuk algınlığı ve grip semptomlarını tedavi etmeye kadar birçok faydadan bahsedilebilir. Bu tür çaylar genel olarak C vitamini ve diğer antioksidanlar açısından zengindir. Bu maddeler güçlü antimikrobiyal, antikanser, kalp koruyucu ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkilere sahiptir.
Çam tomurcuğu çayının faydalarını zaten biliyorsunuz, ancak diğer kozalaklı ağaçların artılarını da göz ardı etmemelisiniz. Bu içecekler, dezenfektan özelliklere sahip oldukları için öksürük ilaçları ve solunum ilaçları olarak az ya da çok kullanılır. İdrara çıkmayı kolaylaştırır, sindirimi iyileştirir ve çeşitli enflamatuar süreçleri tedavi eder.
Kozalak Çayı Nasıl Hazırlanır?
Çayın hazırlanması, kozalak çayınızdan istediğiniz güç, lezzet ve özelliklere göre değişir. Dikenli bitkileri çay için dallı ya da dalsız, taze ya da kurutulmuş, bütün ya da ezilmiş olarak kullanabilirsiniz. Her biri kendi lezzetini ve kokusunu verecektir, bu nedenle birkaç farklı çeşit deneyin. Çayı hazırlamanın da iki yolu vardır: dikenli bitkileri kaynatmak ya da üzerlerine su döküp demlenmeye bırakmak. İçeceği demlemeden önce dikenli bitkileri soğuk suyla iyice durulayın.
Yöntem 1: Bir avuç bütün veya birkaç yemek kaşığı ezilmiş dikenli bitkiyi bir tencereye alın. Ardından iki bardak su ekleyin. Kaynatın, ateşi kısın ve 10 dakika pişirin. 5 dakika bekletin, sonra süzün ve için.
Yöntem 2: Bir fincana az miktarda bütün halde dikenli bitki veya bir çorba kaşığı ezilmiş dikenli bitki koyun. Üzerine kaynar su dökün ve 10 dakika demlenmeye bırakın, ardından süzün ve için. Ezilmiş dikenli bitkiler kullanırsanız en yoğun lezzeti bu yöntemden alırsınız.
Hangi Durumlarda Kozalak Çayı Kullanılması Önerilmez?
Her durumda, kozalak çayı içmeden önce doktorunuza danışmalısınız. Bazı bitkilerin yoğun etkileri vardır ve kişiye özel olarak değerlendirilmelidir. Aşağıdaki başlıca yan etkiler ortaya çıkar:
- Bazı kozalaklı ağaçlar çeşitli ilaçlarla güçlü bir şekilde etkileşime girebilir. Örneğin, ardıç meyveleri diyabet ve hipoglisemi ilaçları ile temas halindedir.
- Çam kozalağı çayı kan pıhtılaşmasını artırır. Kalp yetmezliği ve bazı ciddi böbrek, karaciğer, pankreas ve mide hastalıkları olan kişiler için uygun değildir.
- Ardıç meyvelerinin böbrekler ve bağırsaklar üzerinde ciddi etkileri bulunmaktadır. Bu organlarda hastalığı olan hastalar bu çaydan kaçınmalıdır.
- Kozalaklı ağaçlardan yapılan tüm çaylar düşüğe neden olabileceğinden hamile kadınlar için önerilmez. Emziren kadınlar ve küçük çocuklar da bu çaydan uzak durmalıdır.
Kaynaklar:
https://www.growforagecookferment.com/conifer-needle-tea/
https://www.webmd.com/diet/what-to-know-pine-needle-tea
https://arboretumfoundation.org/wp-content/uploads/alexander_edible-conifers.pdf
https://bonsaialchemist.com/learning-center/general-guides/can-you-eat-juniper-needles/
https://www.iscientific.org/wp-content/uploads/2019/09/10-IJCBS-16-09-10.pdf
İlişkili fotoğraflar © Canva’dan alınmıştır.