Isırgan otu çayı, batıcı dikenleri olan “kötü” şöhretli bir ottan yapılır. Otun hammaddesini toplarken ellerinizi korumak için eldiven giymeniz gerekir. Fakat ısırgan otu çayının faydaları bu çabaya değer!
Isırgan otu familyasında 45 tür vardır ve en iyi bilinen ve en değerli olanı ısırgan otudur (Urtica dioica). Yaklaşık 60-150 cm boyunda, batıcı dikenleri olan, uzun ömürlü ve otsu bir bitkidir. Gövde dört kollu ve dik, yapraklar ise kalp şeklinde ve dikdörtgendir. Çiçekler ise yeşil renkte, göze çarpmayan ve salkım şeklinde kümelenmiş olup, meyveleri yumurta şeklinde ve yaklaşık 1,2-1,5 mm uzunluğundadır. Isırgan otu rizomlar ve tohumlar aracılığıyla çoğalır.
Isırgan Otu nedir?
Isırgan otları bahçelerde, çalılıklarda, nemli ormanlarda ve nehir kenarlarında, ayrıca çiftlik evlerinde ve sebze bahçelerinde, çürümekte olan ve azot bakımından zengin topraklarda doğal olarak yetişir. Bu nedenle genellikle yabani ot olarak kabul edilirler. Ancak insanlar ısırgan otunu ilaç, gıda, vitamin, kozmetik ürünü, boya ve gübre olarak kullanmaktadır.
- Kırsal kesimde yaşayan insanlar ısırgan otunu doğal vitamin olarak beslenmelerinde kullanırlar.
- Isırgan otunun sapının uzun, ince, ipek benzeri lifleri kumaş, sicim ve ip yapımına uygundur.
- İlaç, şekerleme ve parfümeride ısırgan otu yapraklarından yeşil, köklerinden ise sarı boyalar elde edilir.
- İlkbaharda yetişen ilk ısırgan filizleri vitamin açısından en zengin olanlardır ve gıda amaçlı kullanıma uygundur. Örneğin salatalarda ve hatta çorbalarda ana malzeme olarak kullanılabilir. Genç ısırgan yapraklarının besin kalitesi baklagillerin besin kalitesiyle karşılaştırılabilir. Yapraklar yağ, protein, selüloz, formik sirke, bütirik asitler, tanen, pestisitler, glikozitler, mineraller (demir, sodyum, potasyum, silikon, kükürt, klor vb.), askorbik asit, K, B vitaminleri ve karoten ve klorofil içerir. Isırgan otunu yemek için kullanmadan önce, batmasını önlemek için haşlamak gerekir.
Gübre yapmaya değmeyecek daha faydalı yabani otlar vardır.
Isırgan Hammaddesinin Toplanması
Isırgan otu (bütün bir bitki) tıbbi hammadde elde etmek için en iyi şekilde ilk kez Haziran ortasında hasat edilir. Bitkiler bu dönemde hala çiçeklidir. Bitki ikinci ve üçüncü kez yeniden büyür, ilk don olayına kadar kesime devam edin. Aşırı çiçeklenen ısırgan otları, azalan tıbbi nitelikleri nedeniyle bu dönemde yeşillik olarak kullanmaya uygun değildir. Isırgan otlarının iyi havalandırılan odalarda, doğrudan güneş ışığı almayan barakalarda, otları ince bir tabaka halinde yayarak veya kurutma odasındaki sıcaklığı 45 ila 50 santigrat derece arasında tutarak kurutulması tavsiye edilir.
Isırgan otu köklerini tıbbi amaçlar için sonbaharın sonlarında veya ilkbaharın başlarında çıkarın. İyice yıkayın ve fırında 60 santigrat dereceye kadar kurutun.
Isırgan Otu Ne Açısından Zengindir?
Isırgan otu iyileştirici özellikleri ve çay olarak tüketimi ile bilinir. Isırgan otu antibakteriyel, antifungal, büzücü ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. A, B, C ve K vitaminleri, karoten ve demir açısından zengindir.
Isırgan otu bitkisinin tamamını kullanabilirsiniz: yapraklar, saplar ve kökler ezilerek toz, tentür, krem, çay vb. haline getirilebilir. İnsanlar ısırgan otunu yüzyıllardır şifalı bir bitki olarak kullanıyor olsa da modern çalışmalar da ısırgan otunun sağlığa faydalarını teyit etmektedir.
İdrar Yolları ve Böbrekler için Isırgan Otu Çayının Faydaları
Isırgan otu, erkeklerde prostat büyümesi, ağrı ve diğer idrar sorunlarına neden olan iyi huylu prostat hiperplazisi gibi çeşitli idrar yolu rahatsızlıklarında idrar yolundaki zararlı bakterilerin temizlenmesine katkıda bulunur. Bu bitki idrar yolu enfeksiyonları için kullanılan herhangi bir ilacı tamamlayıcı bir rol oynayabilir; ancak bitki-ilaç etkileşimleri konusunda doktorunuza danışın.
Isırgan otu sağlıklı idrara çıkma düzenini destekler ve böbrek taşına neden olan patojenlerin büyümesini engeller. Molecular Medicine Reports (2014) dergisinde yayınlanan bir çalışma, ısırgan otu çayının böbrek taşlarının önemli bir nedeni olan kalsiyum oksalat kristallerinin birikimini azalttığını göstermektedir.
Isırgan Çayının Faydaları: Ağrı Kesici
Isırgan otu, özellikle artrit (osteoartrit) ile ilişkili olanlar olmak üzere kasların çok çeşitli ağrı ve acılarını hafifletir. Isırgan otunun çayı, anti-enflamatuar özellikleri nedeniyle iltihap ve ağrı semptomlarını azaltabilir.
Alerjiler ve ciltteki tahriş olmaya karşı: Isırgan otu yaprakları cildi tahriş etse de, ısırgan otu çayı tahriş kaynaklı veya alerjik cilt semptomlarını hafifletir. Isırgan otunun antihistaminik, anti-enflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri egzama ve akne tedavisine de yardımcı olur. Iranian Journal of Pharmaceutical Research’te yayınlanan 2017 tarihli bir çalışma, bir tür alerji olan saman nezlesinin ısırgan otu çayı ile tedavi edilebileceğini öne sürmektedir.
Bu içecek kulak, burun ve boğaz tahrişlerine iyi gelir.
Isırgan Otu Çayı Kardiyovasküler Sistem İçin Faydalıdır
- Kan şekerini ve tansiyonu düzenler. Isırgan otu çayı kan glikoz seviyelerini olumlu anlamda etkiler. Pankreasın kan şekeri seviyesini düşüren bir hormon olan insülini daha fazla üretmesine ve salgılamasına destek olur.
- Isırgan otu çayı, felç veya kalp krizi gibi kardiyovasküler hastalık riskini azaltabilir.
- Kanı temizler: Hemoglobini artırır, kanı temizler ve toksinleri vücuttan uzaklaştırır.
- Kan dolaşımını harekete geçirmek için saunada kendinizi ısırgan otu fitillerine sarın; tedavinin yakıcı etkisi birkaç dakika sürer ve ardından iyi hissettirir.
Isırgan Çayı Sağlığı Destekleyen Diğer “Becerileri”
- Isırgan otu çayında bulunan polifenoller özellikle diyabet, obezite, kanser ve kalp hastalığı gibi kronik inflamasyonla ilişkili hastalıkların engellenmesinde önemli bir rol oynar. Isırgan otu özü meme veya prostat kanserini tedavi eder.
- Isırgan otu çayında bulunan güçlü antioksidanlar yaşlanmaya ve hücre hasarına karşı koruma sağlar.
- Isırgan otu çayı sindirimi düzenlemeye, kabızlığı ve ishali azaltmaya yardımcı olur.
- Kemikleri güçlendirmek için: Isırgan otu demir, kalsiyum, magnezyum, silikon, potasyum ve çinko gibi çeşitli amino asitler, proteinler, flavonoidler ve kemik güçlendirici mineraller içerir. Isırgan otu çayı kemik güçlendirici bir takviye olarak kabul edilir.
- Saçı güçlendirmek ve kepek kontrolü için.
- Isırgan otu çayında bulunan A ve C vitaminleri ve antioksidanlar bağışıklığı artırmaya yardımcı olur. Isırgan otu çayı, vücudun çeşitli enfeksiyonlarla ve bağışıklık sistemini zayıflatan diğer hastalıklarla savaşmasına yardımcı olan T hücrelerini uyarır.
- Kilo vermek için: Isırgan otu oldukça besleyicidir. Açlık hissetmeden, ekstra kalori almadan kilo vermenize yardımcı olur ve metabolizmanızı hızlandırır.
- Yara bakımı veya yıkama için. Isırgan otu, dokunduğumuzda hissettirdiği batma hissinin de nedeni olan formik asit içerir. Aynı zamanda antiseptik ve temizleyici özellikleri vardır. Isırgan otu merhemini yaralara sürebilir ve sonrasında cildinizi yıkayabilirsiniz.
Isırgan Otu Çayı Nasıl Yapılır
Günde bir fincan ısırgan otu çayı içerek sağlığınızı daha iyi hale getirebilirsiniz.
Isırgan yaprağı çayını paket olarak veya çay poşetlerinde satın alabilirsiniz. Isırgan otlarını kendiniz toplayıp kurutabilir ve de yeşil yapraklarından çay yapabilirsiniz.
Taze veya kurutulmuş yapraklarla, en beğendiğiniz yaprak-su oranını tutturana kadar denemeler yapın. Yapraklar ne kadar büyükse veya ne kadar çok yaprak eklerseniz, elde ettiğiniz çayın tadı ve aroması o kadar yoğun olur.
- Isırgan yapraklarını bir kaba alın ve üzerlerini kaynar su (100 santigrat derece) ile kaplayın. En az 5-10 dakika demlenmeye bırakın.
- Çaydanlıkta daha büyük miktarlar hazırlamak için, kaynatın ve 5 dakika boyunca sıcak ocakta bırakın.
- Çayı fincanlara dökerken bir süzgeç kullanarak süzün.
- Çayı bal, tarçın veya şeker otu (stevia) ile tatlandırabilirsiniz.
Kadınlar için Isırgan Otu Çayı
Isırgan otu çayı adet dönemindeki ağır kanamayı azaltır ve tüm adet döngüsünü normalleştirir.
Isırgan otu içeceği rahim kasılmalarına ve erken doğuma neden olabileceğinden hamile kadınlar için önerilmez. Ancak gerekirse az miktarda ve içeriği daha zayıf ısırgan otu çayı içebilirsiniz. Kadınlar, doğum zamanı geldiğinde doğumun başlamasını teşvik etmek için güçlü ısırgan otu çayı içebilirler.
Isırgan otu çayı süt üretimini tetikler ve emziren anneler için süt miktarını artırır. İçeceği doğumdan hemen sonra için. Isırgan otundaki vitaminler ve nadir rastlanan elementler, özellikle de demir, vücudun iyileşmesine yardımcı olacaktır. Ancak ısırgan otu çayı içmenin aşırı süt üretimi ve gçğüs iltihabı riskine yol açabileceğini unutmayın.
Isırgan otu çayı ile ilaçların girdiği etkileşimler, aldığınız ilaçlarla beklenmedik yan etkilere neden olabilir. Anne sütü miktarını artırmak için ısırgan otu çayı içmek istiyorsanız, doktorunuza veya bir emzirme danışmanına danışmalısınız.
Isırgan Otu Çayı Nasıl Tüketilir
Karaciğer ağrısı, kan pıhtılaşmasının azalması, romatizma, anemi, şeker hastalığı, enterokolit, akut gastrit, iç kanama, böbrek taşları ve bazı idrar yolu rahatsızlıklarına karşı hem ısırgan yaprağı hem de kök çaylarını kullanın.
Apse ve sivilceleri ısırgan otu yaprakları, sirke ve eşit miktarda sudan oluşan bir karışımla tedavi edin. Bu karışım irinin yüzeye ‘çıkmasına’ yardımcı olacaktır.
Beş yemek kaşığı ısırgan otunu 500 ml su içerisinde kısık ateşte kaynatın. Gerekirse tatlandırın ve günde dört kez bir bardak için. Bu içeceği kalbi güçlendirmek için kullanın.
Erkekler için Isırgan Otu Çayı
Birinci veya ikinci evre prostat adenomlarını tedavi etmek için ısırgan yaprağı ve kökü çayını deneyin. İki tepeleme çay kaşığı doğranmış ısırgan otu kökü ve yaprağı alın, bir fincan kaynar su ile üzerini örtünve yaklaşık 5 dakika devam edin. Kullanmadan önce süzün. 4-6 hafta boyunca her sabah ve akşam 1 fincan için.
Yemekten 30 dakika önce veya 1 saat sonra ısırgan tohumu çayı içmek erkeklik gücünüzü artırır.
Isırgan otu sağlığınız ve güzelliğiniz için iyidir. Evde güzelliğinizi pekiştirmek için ısırgan otu ile kolayca doğal kozmetik ürünler yapabilirsiniz.
Isırgan otu demledikten sonra pamukları bu demle ıslatabilirsiniz. Gözlerinizdeki koyu halkaları gidermek için bu kompresleri bir topak halinde gözlerinize uygulayın. Isırgan otu demini yüzünüze de uygulayabilirsiniz. Krem uygulamadan önce tonik olarak da kullanabilirsiniz.
Saçlarınızı beslenmiş, daha sağlıklı ve daha sıkı hissettirecek bir ısırgan otu demi hazırlayın. Üç yemek kaşığı taze veya kurutulmuş ısırgan otu yaprağı ve sapını bir tencereye veya kaseye ekleyin ve üzerini 500 ml kaynar su ile kapatın. İyice ıslanması için 1 saat bekletin ve kullanmadan önce süzün. Temiz, şampuanladığınız saçlarınızı bu ısırgan otu demiyle durulayın ve kafa derisindeki kan dolaşımını harekete geçirmek için saç diplerine masaj yapın. Saçınızı kurutma makinesiyle kurutun; durulamaya gerek yok.
Isırgan Çayının Yan Etkileri
Birçok insan çay ritüellerinden hoşlanır. Bir fincan ısırgan otu çayı, sağlığa faydaları nedeniyle günlük rutininiz için doğru bir seçim olacaktır. Isırgan otu çayı sağlık açısından birçok özelliğe sahip olsa da herkes için uygun olmayabilir.
- Yüksek tansiyonunuz varsa ısırgan otu çayını küçük dozlarda almanız tavsiye edilir. Bir çorba kaşığı kurutulmuş ısırgan otu yaprağını 250 ml kaynar suya atın ve en az 10 dakika demlenmesini bekleyin. Günde üç kez 10 mL için.
- Hamile kadınlarda ısırgan otu çayı erken doğuma neden olabilir.
- Tromboflebit ve varisli damarları olan kişiler de ısırgan otu çayından kaçınmalıdır.
Ancak, kronik bir hastalığınız varsa, yeni bir bitki çayı denemeden önce doktorunuza danışın. Çay gibi tamamen doğal yiyecek ve içecekler bile alerjik reaksiyonlara neden olabilir veya kullandığınız bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bazı bitkiler, belirli tıbbi rahatsızlıkları olan kişiler için zararlı olabilir.
Kaynaklar:
Araştırma:
İlişkili fotoğraflar © Canva’dan alınmıştır.