Lavanta, sadeliğin son temsil eder. Bu bitki, hem görüntü hem de aroma olaraki, eski zamanlardan beri gözleri memnun etmekte, vücudu sakinleştirmekte ve ruhu tazelemektedir. Lavanta çayı iç huzur ve duygusal ferahlık getirecektir. Lavanta çayının temel gücü, Sakinleştirici, dengeleyici etkisidir. Fakat etkileri sadece bunlarla sınırlı değil. Lavantanın insan vücudu üzerinde çok daha geniş bir yelpazede olumlu etkileri vardır. Lavantanın faydalı özellikleri günlük hayatımızın birçok alanını da tamamlayabilir.
Lavanta: Kısa Bir Açıklama
Lavanta (Lavandula angustifolia), Noteliaceae (Lamiaceae) bitki familyasının bir cinsidir. En çok sıcak, güneşli bölgelerde ve tüm Eski Dünya ülkelerindeki iklimlerde yaygındır. Bazı lavanta çeşitleri daha soğuk ve yağışlı iklimlerde yetişir. Bu nedenle, insanlar belirli melez türlerini yetiştirmektedir. Bütün lavanta çeşitleri harika bir aromaya sahiptir ve diyette kullanılabilir.
Lavantalar genellikle 60 cm’e kadar uzayan küçük çalılardır. Yaprakları dar, uzun ve küçük telciklerle kaplıdır. Yaprakların rengi grimsi-yeşildir. Lavanta çiçekleri hafif tonda bir mor renge sahiptir, çan şeklinde ve sapların tepesinde kümelenmiştir.
Modern dünyada lavanta tarlaları halen sürmekte ve çok sayıda parfümeri, kozmetik ve hijyen ürünü için hammadde sağlamaktadır. Lavanta yetiştiriciliği en çok Fransa’nın güney doğusundaki Provence bölgesinde gelişmiştir.
Lavanta Ne Zaman Toplanır?
Lavantaa çok fazla amaç için kullanılır. Örnek olarak çay, yemekler, aromatik buketler ve uçucu yağlar verilebilir. Bu amaçlar için en çok çiçek kısmı kullanılır. Verimli lavanta ürünleri üretmek için hammaddenin kaliteli olması gerekir. Farklı amaçlar için lavanta hammaddesi seçerken bitkinin çiçeklenme evrelerini göz önünde bulundurmanız yönündeki tavsiyelere uyun.
- Çay ve yemek amaçlı kullanmak için lavanta çiçeklerini açmadan önce toplayın.
- Kokulu ve kurutulmuş lavanta demetler elde etmek için İlk çiçekler tamamen açtığında çiçek salkımlarını kırpın.
- Lavanta uçucu yağı üretmek için çiçeklerin çoğu açtığında toplayın.
- Çiçeklerin yaklaşık yarısı açtığında taze lavanta buketleri için çiçek salkımlarını toplayın.
Lavanta çiçekleri sapın üçte ikisine denk gelecek şekilde kesilir ve her yeşil sapın dibinde iki yaprak bırakılır. Bitkinin odunsu kısmını kesmekten kaçının.
Lavantayı güneşli ve kuru bir günde, sabah çiği tamamen kuruduktan sonra toplayın. Lavantayı son yağmurdan veya neme sebep olan başka bir etmenden en az 24 saat sonra toplayın. Aksi takdirde, lavantanın hammaddesindeki mantar ve küf ortaya çıkabilir.
Lavanta Toplamaya Nasıl Hazırlanmalı?
Topladığınız lavanta çiçeklerini küçük, avuç içi büyüklüğünde demetler halinde bağlayın. Bunun için iplik, ip ya da lastik kullanabilirsiniz. Lavantayı çok aşırıya kaçmadan sıkıca bağlayın. Kesilmiş lavantaları doğrudan güneşten uzak tutun.
Aşağıda ham lavantanın kaliteli bir şekilde kurutulması için önerileri görebilirsiniz:
- Lavantayı kurutmanın en iyi yolu doğal yollarla, demetler (çiçek tarafı aşağı gelecek şekilde) bir ipe dizilerek karanlık, sıcak, kuru ve iyi havalandırılan bir odada kurutmaktır. Bu şekilde kurutulan lavanta çiçekleri renklerini ve doğal aromalarını koruyacaktır.
- Lavantayı doğal olarak kurutmak için uygun ayrı bir odanız yoksa, bir vantilatör yardımıyla hava sirkülasyonu sağlanan ahşap bir dolapta kurutabilirsiniz. Ya da raflar kurun ve lavantayı karanlık, kuru, sıcak, havalandırılan bir yerde ince tabakalar halinde kurutun.
- Lavantayı gıda kurutmak için imal edilmiş özel kurutucularda kurutmayı deneyin. Bu yöntem lavantayı doğal yollarla kurutmaya göre daha hızlıdır. Ancak, hammaddelerin kalitesi doğal olarak kurutulmuş lavanta ile karşılaştırıldığında iyi olmayabilir. Lavantayı kurutucunun tepsilerine ince bir tabaka halinde yerleştirin ve 37-40 °C’de kurutun.
- Hammadde uçucu yağını kaybedeceğinden lavantanın fırında kurutulması tavsiye edilmez.
Lavantanın doğal yollarla kurutulması yaklaşık altı hafta alır. Tam olarak ne kadar süreceği kurutma koşullarına bağlıdır. Lavanta, gıda kurutucusunda 24-48 saat içinde tamamen kurur.
Lavanta sapı tamamen kırılgan hale gelir, zaten kurumuş durumda olduğu için kolayca kırılır ve bükülmez.
Lavanta Toplandıktan Sonra Nasıl Saklanmalı?
Tamamen buruşmuş lavanta sapları kazındıktan sonra kurutulmuş lavanta çiçekleri, çay veya yemek pişirmek için kullanılır. Kurutulmuş lavanta çiçeklerini hava geçirmez bir cam kapta saklamak en iyisidir.
Marketlerden satın alınabilecek lavanta çiçekleri genellikle kağıt poşetlerde veya kapalı ambalajlardadır. Bu ambalajlarda ürünün nemden ve diğer ürünlerle temastan korunması önemli bir husustur. Kurutulmuş lavanta yaprağı çayı da süpermarketlerde mevcuttur. Bu hammadde sadece ilk yılındaki lavanta fidelerinin yapraklarından hazırlanır.
Lavanta buketleri gardıroplara asılabilir, vazolara yerleştirilebilir, saklama kutularına konulabilir….
Ezilmiş ve kurutulmuş lavanta keten torbalara konularak aromatik amaçlarla ve böcek kovucu olarak kullanılır.
Lavanta Çayının Faydaları
Lavanta C ve A vitaminleri, kalsiyum, amino asitler, uçucu yağlar ve tanenler açısından zengindir. Tüm bu doğal kimyasal bileşikler insan sağlığı için genel olarak faydalıdır.
Çay, uçucu yağ gibi lavanta ürünleri uykusuzluk, depresyon, baş ağrısı ve kas ağrılarının giderilmesi gibi tıbbi amaçlar için kullanılır. Bu çiçekler ayrıca diğer birçok rahatsızlığın tedavisine ve vücudun dengelenmesine yardımcı olur.
Lavanta çayı (aromaterapi amacıyla banyoda kullanımı da dahil olmak üzere) kas spazmlarını yatıştırır ve rahatlatır.
Lavanta çayı, sinirlilik, endişe ve buna bağlı kalp çarpıntısına iyi gelir. Araştırmalar, lavantadaki bileşiklerin beynin belirli bölgelerini uyararak sakinleştirici bir etki yarattığını ve ruh halini pozitif yönde etkilediğini göstermektedir.
Lavanta çayı uykusuzlukla mücadeleye de fayda sağlar. Birçok bilimsel çalışmaya göre lavanta çayı beyni sakinleştirmeye yardımcı olur ve dopamin üretimini tetikleyerek stres hormonu olan kortizol üretimini azaltır. Böyle bir çalışma lavantanın derin uyku evresinin kalitesini artırdığını göstermiştir.
Lavanta çayı ishal, mide bulantısı ve mide krampları gibi sindirim sorunlarına yardımcı olabilir. Lavantanın anti-enflamatuar özellikleri, mide ağrısına neden olan tahriş olmuş mide kaslarını yatıştırmaya yardımcı olur. Lavanta çayı ayrıca gaz ve şişkinliği de azaltır. Lavanta kokusu, vücudun yiyecekleri daha verimli bir şekilde parçalamasına yardımcı olan safra üretimini uyarır.
Lavanta çayı, vücudun çevrenin olumsuz etkilerine karşı direncini artıran ve soğuk algınlığı, iltihaplanma ve bakteriyel ile viral enfeksiyonlara karşı vücudu korumaya yardımcı olan antioksidanlar ve antibakteriyel bileşikler açısından zengindir.
Lavanta Çayı Nasıl Demlenir?
Lavanta çayını bahçeden yeni toplanmış taze çiçeklerden veya kurutulmuş bitkiler kullanarak yapabilirsiniz. Taze çiçeklerden bir içecek demlemeyi tercih ederseniz, konsantre bir çay yapmak için daha fazla hammaddeye ihtiyacınız olacak. Çayı sadece lavanta çiçekleri kullanarak veya kimyon, nane, melisa, kekik, adaçayı vb. diğer bitkilerle birlikte yapabilirsiniz.
Lavanta çayı narin bir tada ve aromaya sahiptir. Yorucu ve stresli bir günün ardından keyifle yiyeceğiniz baharatlı yemekler için uygundur. Lavanta çayını sıcak içebileceğiniz gibi buzla soğutarak da içebilirsiniz.
Lavanta çayını diğer bitki çayları gibi hazırlayın ve hammaddeyi sıcak suda demleyin.
Lavanta çayını hazırlamak için aşağıdaki malzemelere ihtiyacınız olacak:
- bir tepeleme çay kaşığı kurutulmuş lavanta çiçeği veya iki tepeleme çay kaşığı taze lavanta çiçeği,
- 200 ml su.
Lavanta hammaddesini bir çaydanlığa (veya fincana) alın ve üzerini kaynar su ile doldurun. Kabın ağzını kapatarak 10 dakika bekletin. Rahatlatıcı ve ruh halinize iyi gelecek çayınız hazır, tadını çıkarın!
İyi Bir Gece Uykusu İçin Lavanta ve Papatya Çayı
Bu bitki çayı, dinlendirici bir gece uykusu için harika bir seçim olacak. Lavanta gibi papatya çayı da rahatlamanıza ve huzur içinde uyumanıza yardımcı olan sakinleştirici özelliklere sahiptir.
Çayı taze veya kurutulmuş lavanta ve papatya çiçekleri kullanarak demleyebilirsiniz..
1 fincan çay için birer çay kaşığı lavanta ve papatya kullanın. Hammaddenin üstüne kaynar suyu boşaltın ve 10 dakika bekletin. İçmeden önce süzün.
Lavanta ve Nane Çayı
Bu bitki kombinasyonunun ferahlatıcı, hafif uyarıcı bir etkisi vardır. Bu çay, sıcak bir yaz gününde ferahlamak için soğuk olarak içilmeye uygundur.
Bu çayı orta boy bir demlikte hazırlayın. Çay için gerekli malzemeler aşağıda;:
- ¼ fincan kurutulmuş veya taze lavanta çiçeği,
- 1 fincan taze veya kuru nane yaprağı,
- 300 ml su.
Lavanta çiçeklerini ve nane yapraklarını bir tencereye alın, üzerlerine su dökün ve kaynatın. Ateşi orta seviyeye düşürün ve 5-10 dakika daha kaynatın. En iyi lezzeti yakalamak için çay kaynarken tatmaya devam edin. İstediğiniz tada ulaştığınızda durdurun. Çayı süzün ve ılık olarak için ya da buzlu bir bardağa doldurup soğuk olarak tüketin..
Diyette Lavanta: Güzel, Lezzetli ve Yararlı
Lavanta çiçeklerini çeşitli güveçlerde, balık ve et yemeklerinde, soslarda, çorbalarda ve tatlılarda kullanabilirsiniz. Lavanta yemeklere narin bir çiçek aroması katar.
İnsanlar en popüler yenilebilir bitkilerden biri olan lavantayı yemekleri ve tatlıları süslemek için kullanırlar. Yiyeceklere ince bir estetik dokunuş katmanıza yardımcı olur..
Lavanta çiçekleri, sarı kantaron, dağ kekiği, fesleğen, biberiye, adaçayı, kekik, rezene ve dashi dünyaca meşhur Provence baharat karışımını oluşturur.
Kadın Sağlığı için Lavanta Çayı
Bir kadının hayatındaki zor dönemler olan hormonların dengesiz olduğu durumlarda lavanta çayı, zindeliği ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
2016’da yapılan bir çalışma, düzenli olarak günde iki kez lavanta çayı içmenin ve 20 dakika lavanta aromaterapisine girmenin menopozla ilişkili sıcak basmaları ve terlemenin üstünden gelmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.
Sakinleştirici ve rahatlatıcı etkisi sayesinde lavanta çayı krampları ve adet ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Lavanta Çayının Yan Etkileri
Lavanta çayının yan etkileri hakkında çok az veri mevcuttur. Bu çayın tüketiminin güvenli olduğu düşünülmektedir. Ancak, diğer tüm çaylar gibi, bazı kişilerde ve durumlarda istenmeyen etkilere sebebiyet verebilir..
Lavanta veya diğer bitkilere alerjisi olan kişiler nefes almada zorlanma, deride döküntüler ve boğaz tahrişi gibi alerjik reaksiyonlar yaşayabilir.
Hamilelik döneminde veya emziren kadınlar için çayın güvenliğine ilişkin yeterli veri bulunmadığından, hamile veya emziren kadınlar lavanta çayından kaçınmalıdır.
Erkek çocuklar ergenlik döneminde lavanta çayı kullanımını sınırlandırmalıdır. Araştırmalar, lavanta preparatlarının olgunlaşmamış erkek çocuklarda jinekomastiye, yani göğüs dokusunun büyümesine neden olabileceğini ortaya koymuştur. Lavanta çayı içmeyi bıraktıklarında bu durum ortadan kalkmaktadır.
Çok Yönlü Bir Bitki Olarak Lavanta
İşte kurutulmuş lavantayı kullanımına dair bazı fikirler:
- Çekmeceleriniz, dolabınız, banyonuz vb. için gazlı bez, keten bir torba gibi kullanılabilir.
- El yapımı sabun, merhem, krem, vücut peelingi vb. için malzeme olarak kullanılabilir..
- Uçucu lavanta yağı ve doğal parfüm için hammadde.
- Sivrisinekleri, sinekleri, güveleri ve benzer haşeratları. uzaklaştırmak için doğal kovucu.
- Şurup, kombu çayı, lavanta şekeri gibi gıda maddelerini hazırlamak veya geliştirmek için kullanılabilir.
- Kümeslerin kokusunu gidermek, böcekleri uzaklaştırmak için kümes tüneklerine kurutulmuş lavanta serperek dezenfektan olarak kullanabilirsiniz..
- Organik bir gübre görevi görür, böcekleri uzaklaştırır ve malçlanan saksı toprağına hoş bir aroma verir.
Kaynaklar:
https://www.kosmetikosdnr.lt/ingredient/lavandula-angustifolia-oil
https://www.everydayhealth.com/diet/what-are-possible-benefits-lavender
https://www.healthline.com/health/healthy-sleep/how-to-make-lavender-tea
https://senchateabar.com/blogs/blog/lavender-tea
https://senchateabar.com/blogs/blog/how-to-make-lavender-tea
https://www.bhg.com/how-to-harvest-lavender-7374019
https://homesteadandchill.com/how-to-harvest-dry-lavender/
İlişkili Fotoğraflar © Canva’dam alımıştır.